Hoàng Thi Thơ

Hoàng Thi Thơ là một trong những nhạc sĩ tiêu biểu nhất với thành tích có nhiều sáng tác nhất Việt Nam, chỉ sau nhạc sĩ Phạm Duy. Ông nổi tiếng với những ca khúc Ai Nhớ Chăng Ai, Chuyện Tình Người Trinh Nữ Tên Thi, Đưa Em Xuống Thuyền,…

Hoàng Thi Thơ

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ thời còn trẻ

Tên thật, tên gọi khác (nếu có)

Tôn Nữ Trà Mi, Tôn Nữ Diễm Hồng, Bích Khê, Triệu Phong (các bút danh)

Giới tính

Nam

Sinh

1 tháng 7 năm 1929

Mất

23 tháng 9 năm 2001

Tuổi

Hưởng thọ 72 tuổi

Sự nghiệp

Vai trò chính

Nhạc sĩ

Trạng thái sự nghiệp

Ngừng hoạt động

Năm bắt đầu sự nghiệp

1949

Năm kết thúc sự nghiệp

2001

Cộng tác với trung tâm Thúy Nga

Chương trình Paris By Night đầu tiên xuất hiện

Paris By Night 41 – Hoàng Thi Thơ – Một Đời Cho Âm Nhạc

Chương trình Paris By Night cuối cùng xuất hiện

Paris By Night 47 – Hoàng Thi Thơ 2

Số chương trình đã xuất hiện

PBN
TNMB
Live
Khác

2
0
0
0

Gia đình

Trạng thái hôn nhân

Đã kết hôn

Gia đình

– Hoàng Hữu Bỉnh (cha)
– Nguyễn Giao (bố vợ)
– Ca sĩ Thúy Nga (vợ, sinh năm 1936)
– Hoàng Thi Thi (con trai đầu)
– Hoàng Mỵ Thi Thoa (con gái)
– Hoàng Thi Thư (con trai kế)
– Hoàng Thi Thanh (con trai út)
– Hoàng Thi Thao (cháu/con anh trai) (1945 – 2018)
– Hoàng Kiều (cháu/con anh trai, sinh năm 1944)
– Các cháu nội/ngoại chưa rõ tên

Tiểu sử

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ sinh ngày 1 tháng 7 năm 1929 tại làng Bích Khê, phủ Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Ông thuộc dòng họ Hoàng Hữu, là dòng họ khoa bảng lừng lẫy ở đất Quảng Trị, Trung Bộ. Những người khai khoa đầu tiên cho làng Bích Khê và dòng họ Hoàng là Hoàng Hữu Xứng, Hoàng Hữu Bỉnh và Hoàng Hữu Bính đều đậu cử nhân, trong đó Hoàng Hữu Bỉnh chính là thân phụ nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ và là ông nội của nghệ sĩ violin Hoàng Thi Thao (Hoàng Thi Thao gọi Hoàng Thi Thơ là chú ruột).

Sau Cách mạng tháng Tám, Hoàng Thi Thơ gia nhập Đoàn Văn nghệ Quảng Trị như một diễn viên ca kịch nhạc do nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba làm trưởng đoàn.

Tháng 12 năm 1946, Hoàng Thi Thơ khi đang tham gia tuyên truyền cùng nhạc sĩ Trần Hoàn ở Huế thì kháng chiến toàn quốc bùng nổ. Sau khi Huế thất thủ, ông trở ra Vinh theo đề nghị của nhà thơ Lưu Trọng Lư. Tháng 5 năm 1947, ông bắt đầu làm báo, viết văn, trở thành phóng viên và biên tập viên cho tờ nhật báo Cứu quốc của Việt Minh. Tháng 9 năm 1948, ông trở lại Huế, tiếp tục hoàn thành chương trình trung học ở trường Khải Định (về sau trường dời ra Hà Tĩnh và đổi tên thành Trường Huỳnh Thúc Kháng). Sau khi học xong Tú tài, tháng 10 năm 1950, ông vào đại học tại trường Dự bị đại học Liên khu 3 và 4 tại Thanh Hóa, theo khoa Văn-Triết.

Từ năm 20 tuổi, ông đã hăng hái ghi danh học nhạc và sớm bộc lộ tài năng về sáng tác nhạc.

Năm 1951, Hoàng Thi Thơ về Huế thăm gia đình người anh ruột (là cha của Hoàng Thi Thao), với mục đích là muốn xin gia đình người anh một số tiền để trở lại vùng kháng chiến (tức Liên Khu Tư ở Thanh Hóa) để sau đó đưa người yêu ra Hà Nội để theo học trường Văn Khoa ở đây. Nhưng khi trở về thì cả gia đình giữ Hoàng Thi Thơ lại và khuyên là không nên trở ra Liên Khu Tư, mặc dù ông rất nôn nóng muốn trở ra với người yêu là ca sĩ Trương Tân Nhân cùng hoạt động trong đoàn Kháng chiến Tuyên truyền Trung Bộ. Cuối cùng ông cũng xiêu lòng trước những lời khuyên nhủ của những người thân nên quyết định vào Sài Gòn để được an toàn, còn người yêu của ông vẫn ở lại vùng kháng chiến. Kể từ sau hiệp định Genève, hai người không còn liên lạc gì nhau nữa.

Sau khi Hoàng Thi Thơ trở về Huế, bà Tân Nhân mới biết là đã mang thai. Người con của hai người tên Lê Khánh Hoài (lấy theo họ của người cha kế), hiện nay là nhà báo có bút danh Châu La Việt.

Năm 1952, Hoàng Thi Thơ từ vùng kháng chiến tức Liên Khu Tư ở Thanh Hóa về Huế định xin gia đình người anh một số tiền để có thể đưa người yêu ra Hà Nội với mục đích theo học Văn Khoa ở đây. Tuy nhiên, hai người anh của ông ở Huế đã bị Việt Minh nửa đêm lôi đi hành quyết vì bị vu khống cho tội thân Pháp. Lòng tin vào kháng chiến của Hoàng Thi Thơ do đó sụp đổ và ông quyết định vào Sài Gòn cùng với hai người cháu là Hoàng Thi Thao và Hoàng Kiều bắt đầu lại cuộc sống. Trước khi rời Huế, ông có dạy kèm cho nhạc sĩ Trịnh Công Sơn khi ấy chỉ mới là một cậu bé 13 tuổi. Sau này, cũng chính gia đình của Trịnh Công Sơn đã di cư vào Huế cùng với ba chú cháu nhà họ Hoàng, và Hoàng Thi Thao cùng học chung trường Aurore với hai người em của Trịnh Công Sơn.

Ba chú cháu ban đầu trọ tại căn nhà số 47 đường Catinat (vào thời Việt Nam Cộng hòa đổi thành đường Tự Do) của một người quản gia cho một gia đình người Pháp, và hai người cháu chủ yếu được nuôi dưỡng nhờ vào những đồng tiền từ nghề dạy học của người chú. Thời điểm này, ông bắt Hoàng Thi Thao phải học đàn violin với nghệ sĩ vĩ cầm lừng danh Tạ Bôn. Năm 1953, cả nhà lại chuyển qua đường Ký Con và trong thời gian này, Hoàng Thi Thơ tổng hợp lại toàn bộ những hiểu biết, kiến thức thu thập được về nhạc lý, hòa âm phối khí, luật sáng tác,… rồi viết ra một cuốn sách dày 500 trang có tựa đề Để Sáng Tác Một Bài Nhạc Phổ Thông, sau này được xem là sách gối đầu giường của các nhạc sĩ nổi tiếng Thanh Sơn, Ngọc Sơn, Thăng Long,…

Năm 1957, Hoàng Thi Thơ bắt đầu tổ chức những kỳ Đại nhạc hội tại rạp Thống Nhất Sài Gòn. Cũng trong năm đó, vào ngày 10 tháng 10, ông kết hôn với nữ ca sĩ Thúy Nga (không phải Thúy Nga “Paris”), con gái của nhiếp ảnh gia Nguyễn Giao. Bấy giờ Hoàng Thi Thao đã trở thành thần đồng vĩ cầm và được chính chú mình chở đến các rạp chiếu bóng để trình bày những ca khúc tân nhạc phụ diễn, và chính Hoàng Thi Thơ cũng đã sáng tác được rất nhiều bản nhạc tự tình quê hương.

Năm 1961, ông thành lập Đoàn Văn nghệ Việt Nam gồm hơn 100 nghệ sĩ tên tuổi và lưu diễn qua nhiều nước Á Châu cũng như nhiều thành phố trên thế giới: Vạn Tượng, Hồng Kông, Ðài Bắc, Tokyo, Bangkok, Singapore, Sénégal, Paris, London… và nhiều nơi ở Hoa Kỳ. Hai năm sau, Hoàng Thi Thơ đạo diễn sáng tác vở nhạc kịch đầu tiên mang tên Từ Thức Lạc Lối Bích Đào. Năm 1964, nhạc sĩ lại cho ra vở nhạc kịch thứ nhì Dương Quý Phi, năm 1966 với vở Cô gái điên và năm 1968 với vở Ả Đào Say.

Năm 1965, Hoàng Thi Thơ trở thành đạo diễn điện ảnh với cuốn phim đầu tiên là Cô Gái Điên quay thành phim từ nhạc kịch cùng tên của ông, do Trung tâm Điện ảnh Quốc gia sản xuất. Cuối năm đó, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ lại được chính phủ mời làm trưởng đoàn văn nghệ và đi trình diễn tại nhiều quốc gia ở Âu Châu và cả Châu Phi.

Vào khoảng những năm 1967 – 1968, sau khi vũ trường Maxim’s ở đầu đường Tự Do được bán cho giám đốc công ty kem đánh răng Hynos là Huỳnh Đạo Nghĩa, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ vẫn tiếp tục cộng tác với phòng trà này và đảm trách khâu tổ chức sân khấu, với chương trình được làm giống như các nhà hàng ca vũ nhạc nổi tiếng ở Paris như Moulin Rouge hoặc Lido. Dưới tài tổ chức và khả năng nghệ thuật của Hòang Thi Thơ, đoàn văn nghệ Maxim’s đã trở thành một nơi quy tụ rất nhiều tài năng thuộc nhiều bộ môn nghệ thuật, nhất là vũ và nhạc kịch. Năm 1969, ông đạo diễn cho phim Người Cô Đơn do chính ông sản xuất.

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ là người duy nhất được Bộ Thông tin và Tổng cục Chiến tranh Chính trị Việt Nam Cộng hòa nhiều lần cử thành lập và dẫn các đoàn văn nghệ Việt Nam sang Châu Âu trình diễn. Theo một giao kèo ký với chính phủ Nhật Bản vào năm 1974, đoàn văn nghệ Maxim’s với thành phần nghệ sĩ trên 20 người (trong đó có nữ ca sĩ Họa Mi) đã lên đường sang quốc gia này trình diễn vào ngày 10 tháng 3 năm 1975 trong khi miền Nam vẫn đang ở trong cơn biến loạn ngày càng tăng cao. Đó cũng là lần xa rời quê hương của những nghệ sĩ đoàn Maxim’s, vì khi Sài Gòn sụp đổ, họ vẫn đang ở Nhật và sau đó phải lưu lạc trên đất khách quê người. Cuối cùng, ông được định cư tại Hoa Kỳ và một thời gian sau, ông đứng ra tổ chức đại nhạc hội và thu băng video, ngoài ra vẫn tiếp tục làm đạo diễn cho một số phim video như Chuyện Tình Buồn, Tiếng Hát Trong Trăng, Người Đẹp Bạch Hoa Thôn và Chiêu Quân Cống Hồ.

Năm 1993, Hoàng Thi Thơ trở về Việt Nam và gặp lại người con của nhân tình cũ là Lê Khánh Hoài. Người con này cũng được nhạc sĩ đặt tên theo họ cha là Hoàng Hữu Hoài. Năm 1997, ông xuất hiện trong chương trình Paris By Night số 41 với tựa đề Hoàng Thi Thơ – Một Đời Cho Âm Nhạc và hai năm sau, trung tâm Thúy Nga lại thực hiện tiếp chương trình PBN số 47 vinh danh ông.

Cuối đời, ông được chẩn đoán là mắc bệnh tim, và sau khi bước sang sinh nhật tuổi 72 được hơn hai tháng, ngày 23 tháng 9 năm 2001, nhạc sĩ đã nhẹ nhàng từ giã cõi đời khi đang chờ vợ mình nấu món cá kho ưa thích.

Di sản để lại

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã để lại cho hậu thế hơn 500 bản nhạc, với khoảng 200 trong số đó được công bố rộng rãi. Ông được người ta cho là một trong những nhạc sĩ tiên phong của toàn bộ dòng nhạc vàng nói riêng và văn hóa nghệ thuật miền Nam Việt Nam nói chung và có kho tàng âm nhạc có thể so sánh được với một người học trò cũ của ông là nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Trước năm 1975, ông còn có ba băng nhạc nổi tiếng gồm những tác phẩm của ông, lần lượt là Rước Tình Về Với Quê Hương, Việt Nam Là Đóa Hoa Xinh và Đưa Em Qua Cánh Đồng Vàng.

Khoảng cuối thập niên 2010, nhạc của Hoàng Thi Thơ không được trung tâm Thúy Nga phát hành trên các nền tảng nghe nhạc lớn cho đến tháng 7 năm 2021 – trung tâm Thúy Nga thỉnh thoảng có đăng tải một số video clip nhạc của Hoàng Thi Thơ trong các chương trình Paris By Night lên Youtube. Phải đến tận tháng 7 năm 2022, nghĩa là tròn một năm sau khi trung tâm bắt đầu đăng tải nhạc của Hoàng Thi Thơ trở lại, các nhạc phẩm của cố nhạc sĩ chính thức được đưa vào chương trình Paris By Night 133 – Nguyễn Ngọc Ngạn – The Farewell.

Hai ca sĩ Sơn Ca và Họa Mi vốn là hai người học trò của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, cũng trở thành những nghệ sĩ thành công tại hải ngoại.

Dưới đây là danh sách các tác phẩm đã được công bố của Hoàng Thi Thơ (Lưu ý: Những bài hát in đậm được nhạc sĩ sáng tác sau năm 1975).