Nhà văn Trúc Phương – viết văn như đánh trận

1523

lượt xem

NGUYỄN TRƯỜNG

Có một nhà văn viết nhọc nhằn, gian khó, ác liệt như chiến trận – đúng với nghĩa đen – đó là nhà văn Trúc Phương, cuộc đời của anh gắn liền với chiến tranh trận mạc. Nhập ngũ năm 1965 lúc mới 15 tuổi, vào bộ đội địa phương quân, thuộc thị đội Vĩnh Long, sau chuyển sang “Đội trinh sát vũ trang an ninh” của tỉnh Vĩnh Long. Anh tham gia hàng trăm trận đánh ác liệt. Đơn vị của anh phải thay quân mấy lượt, từ quân số hơn 150 người, hy sinh gần hết, lúc hòa bình chỉ còn vài ba người sống sót, thương tật. Nhất là sau Tết Mậu thân 1968, “Giặc phản kích điên cuồng. Phố loang lổ, hoang tàn sau những lần hủy diệt. Làng quê thành vùng bắn giết tự do. B52 bừa đất thành bột. Chất độc hóa học rưới ướt bữa ăn. Sự sống và màu xanh biến dần từng ngày trong trí nhớ con người…” (Heo may muộn). Ác liệt đến nỗi nó cứ ám ảnh Trúc Phương mãi sau những năm đã hòa bình. Và giờ đây nhà văn lại bước vào những trận đánh mới không kém phần ác liệt trong văn chương.

Đó là ngày 25 tháng 5 năm 2012, cả gia đình Trúc Phương bàng hoàng khi nghe bác sỹ thông báo, anh bị bệnh ung thư. Đó là bệnh hiểm nghèo mà ai dính vào coi như tử thần chuẩn bị gọi tên. Miệng anh sưng tấy lên, khối u bít họng không ăn gì được, miệng cứ há ra là rỉ máu. Người ta đưa anh vào bệnh viện Ung bướu thành phố Hồ Chí Minh để phẫu thuật. Họ lược miếng thịt dưới cằm của anh để vá vào chiếc lưỡi đã bị cắt đi một nửa. Người anh trông đen thui, gầy sọp, từ hơn 63 kg chỉ còn 42 kg, ăn bằng sợi dây truyền nước. Rồi anh phải qua 6 tháng với 25 lần xạ trị. Tia xạ nóng làm hai hàm răng lung lay, lợi tưởng như bị chín hết. Nhưng bệnh tật không làm giảm đi khát vọng văn chương trong Trúc Phương, trái lại nó còn trỗi dậy mãnh liệt hơn, vì anh còn bao nhiêu dự định, bao vốn sống nếu không được viết ra, sẽ đem theo nó xuống mồ, thật uổng phí. Anh bắt đầu viết văn lại sau hơn một năm chống chọi với cơn bạo bệnh. Anh cho chúng tôi biết, cũng tại không ngủ được vì đau nhức, phải viết để quên cái đau. Nhưng viết thì mệt lắm, dù vậy anh cũng quyết dùng ý chí của mình để chiến thắng bệnh tật. Cuộc đời Trúc Phương có quá nhiều nghịch cảnh. Anh tham gia Cách mạng mới 15 tuổi. Sau hòa bình, với quá trình tham gia kháng chiến như anh dễ có được địa vị này nọ ở địa phương. Nhưng anh lại xin ra Bắc học, vừa học trường Tuyên huấn Trung ương vừa đi học bổ túc văn hóa lớp 12. Tốt nghiệp, anh lại thi đậu vào trường Viết văn Nguyễn Du (Khóa 1). Cũng vì đi học qúa nhiều, anh bỏ lỡ dịp phong anh hùng vì ở địa phương, trong chiến tranh, anh là một đội trưởng đội diệt ác rất dũng cảm, hết lòng trung thành với cách mạng. Tuy nhiên vốn thẳng tính anh cũng bị nhiều người ganh ghét. Ở Trường Viết văn Nguyễn Du, anh bị người ta xếp là “em út” vì chưa có tác phẩm gây được sự chú ý, nó định kiến trong đầu một số người có “quyền sinh quyền sát” trong giới văn chương, bởi thế anh dự thi bao nhiêu lần vẫn không đoạt giải. Anh bèn lấy bút hiệu khác gửi truyện ngắn dự thi lại đoạt giải như cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ 1995, anh đoạt giải Ba với truyện ngắn “Dốc chiều hôm”, với bút hiệu là Trần Phương Anh. Cuộc thi Cây Bút Vàng do Nhà xuất bản Công An Nhân dân kết hợp chi Hội Nhà văn Công an tổ chức năm 1998, anh lại đoạt giải Nhì với truyện ngắn “Heo may muộn”, bút hiệu là Phương Anh. Ông trời cứ mãi bất công với Trúc Phương, trong khi biết bao nhiêu dự định sáng tác đang tuôn chảy thì anh lại dính vào căn bênh quái ác. Không chịu thua số phận, Trúc Phương nghiến răng mà viết, viết trong lúc mệt không gượng nỗi, viết trong lúc máu rỉ ra miệng, đau nhức đến lộng óc, dai dẳng hành hạ không cho anh ngủ. Không ngủ được thì viết. Viết như nhập thần. Hình như tia xạ trị đã kích thích một vùng ngôn ngữ nằm sâu trong tiềm thức bừng dậy, tuôn ra ào ạt, nhất là ngôn ngữ thơ, đến nỗi anh viết văn xuôi cũng cứ như thơ. Bắt đầu là trường ca “Mẹ ,đất nước và lưu dân”. Phần đầu là chiến tranh chống Mỹ. Anh nói phải hớt cái phần của vỉa quặng” chống Mỹ trước vì mình có nhiều vốn sống và cảm xúc, nếu lỡ có chết cũng đỡ tiếc. Xong phần chống Mỹ, vẫn chưa chết, (Phần này dày dến mấy trăm trang) anh viết tiếp phần chiến tranh biên giới Tây Nam vì phần này anh cũng có nhiều vốn sống, vẫn chưa chết, anh quay lại viết tiếp phần chống Pháp… Cứ mỗi lần viết xong vài trang bản thảo, anh lại gọi cháu Huy đến để đem đi đánh máy. Trước khi vô viện, anh lại dặn thằng con trai, cứ như trăng trối lại, bản thảo ba đã viết đến đoạn nào, sửa ra sao, ngoặc lên kéo xuống thế nào, để nếu anh có ra đi thì nó còn biết mà đem sửa chữa, in ấn, được phần nào hay phần ấy. Trường ca này anh viết từ 2013 đến 2016, dày 880 trang khổ 16×24 cm, và đã đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam kết hợp với Bộ Thương binh và Xã hội tổ chức. Xong cuốn trường ca “vĩ đại” Trúc Phương lại viết tiếp “Ngàn năm biển gọi” cũng dày gần ngàn trang. Anh lại tập hợp 57 truyện ngắn in thành tập “Chim không hót lúc bình minh” ,dày 1.000 trang . Rồi cuốn tiểu thuyết “Nắng không của mặt trời” cũng dày 910 trang, cuốn tiểu thuyết này đã vào chung khảo cuộc thi tiểu thuyết của Hội Nhà Văn Việt Nam. Rồi cuốn “Người anh hùng chân đất” cũng dày cả ngàn trang xuất bản, vừa đoạt giải Ba Bộ Quốc phòng. Nối tiếp nhau, “địa đàng đỏ” Nhà xuất bản Văn hóa- Văn nghệ. Những tưởng việc phẫu thuật và xạ trị, ung thư sẽ nằm yên, nhưng năm 2014 bệnh ung thư lại quay trở lại kiến anh lại mất nhiều thời gian chiến đấu với bệnh tật. Anh lại phải lên bàn mỗ lần thứ hai. Nhưng phúc nhà, anh không bị di căn. Chưa hết, đứa con trai duy nhất của vợ chồng anh cũng bị bệnh ung thư, lại phải vào viện phẫu thuật. Hôm tôi và nhà văn Tố Hoài đến thăm, anh chị vẫn rất lạc quan. Phải công nhận rằng, anh hoàn thành được những tác phẩm đồ sộ như vậy còn nhờ có được người vợ biết động viên, chăm chút cho anh từng viên thuốc, chén cơm, luôn sát cánh cùng chồng, góp ý, cung cấp những số liệu, những chi tiết để anh hoàn thành tác phẩm. Đúng là “của chồng công vợ”. Cảm động trước người vợ gốc Hải Phòng dễ thương của mình, nhà văn gọi chị là “Tổ quốc” của anh! Mới đây, vợ anh cũng bị ung thư dạ con, cũng bị di căn, vừa vào viện mỗ xong. Chị yếu lắm, anh sợ chị sẽ “đi” trước cả anh nữa nên đêm nào anh cũng làm một bài thơ tặng vợ – vì anh biết vợ anh thích thơ, nhất là thơ của anh.

Đặc điểm chung của hơn hai chục tác phẩm của Trúc Phương, dù trường ca, bút ký hay tiểu thuyết đều đồ sộ, (Trên dưới 1.000 trang khổ 16 x24 cm, anh thích sách khổ lớn) đó là độ dày của nhọc nhằn chữ nghĩa. Anh đã được Tổ chức kỷ lục Việt Nam cấp bằng xác nhận tác phẩm “Mẹ, đất nước và lưu dân” là: “Tác phẩm viết về cuộc chiến tranh lịch sử mở cõi về phương Nam của người Việt có số lượng trang và câu thơ nhiều nhất”. Hiện nay Trúc Phương vẫn đang chống chọi với căn bệnh ung thư quái ác và cố hoàn thành trường ca “Từ hai phía mặt trời” dự định hoàn thành vào cuối năm 2021 với độ dày 1.500 trang. Anh cho biết, mỗi tác phẩm phải vượt qua như trên chiến trường miền Nam sau Tết Mậu Thân 1968. Viết nhiều những nhà văn Trúc Phương không chạy theo số lượng. Văn anh trau chuốt, ngộn ngộn vốn sống, nhiều chi tiết đắt giá, có tính khái quát cao, mang đậm nét tính cách người dân Nam Bộ, bởi vậy không ngạc nhiên khi anh giành được nhiều giải thưởng văn chương danh giá. Hiếm ai có sức sáng tạo, lòng đam mê văn chương và nghị lực phi thường như nhà văn Trúc Phương!

N.T. (Bài đã in báo Văn Nghệ).

Vợ chồng nhà văn Trúc Phương cùng các nhà văn Nguyễn Trường, Tố Hoài – Ảnh: Nguyễn Trường

Nhà văn Trúc Phương và nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo, 7/6/2018 – Ảnh Nguyên Hùng.