Kabinet zorgt voor een toekomstbestendige Dienst Justitiële Inrichtingen

Het kabinet investeert de komende jaren 210 miljoen euro extra in de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Hierdoor groeit de begroting van DJI van 2,8 miljard euro in 2022 naar 3,1 miljard euro in 2027. Die investering is nodig omdat de huidige begroting van DJI onvoldoende berekend is op de kosten in ICT, (duurzame) huisvesting en personeel. Ook drukt de zwaardere populatie in detentie en forensische zorg extra op de begroting.

De afgelopen jaren is hierop gereageerd door vooral incidentele maatregelen te treffen en investeringen uit te stellen. Naast de investering van 210 miljoen euro blijft echter nog een tekort over van 187 miljoen euro. Om dit op te lossen worden maatregelen genomen en op de lange termijn wordt bekeken hoe het sanctiestelsel kan worden verbeterd. Op die manier kan DJI ook in toekomst zijn taken voor de veiligheid van zijn medewerkers, justitiabelen en de samenleving op een kwalitatief verantwoorde wijze uitvoeren. De ministerraad heeft hier op voorstel van minister Weerwind voor Rechtsbescherming mee ingestemd.

De volgende maatregelen worden genomen:

• Het aantal plaatsen in het gevangeniswezen wordt bevroren op het huidige niveau van 11.100. De laatste twee jaar blijkt in de praktijk een fors lagere bezetting dan voorspeld is in de ramingen. Mocht de benodigde capaciteit de beschikbare capaciteit binnen overstijgen, dan kunnen er bijvoorbeeld daarvoor geschikte gedetineerden in de (goedkopere) Beperkt Beveiligde Afdeling geplaatst worden. Veroordeelden met een laagrisico-inschatting met een zogenaamde zelfmeldstatus zouden hun detentie thuis kunnen afwachten totdat er plek is.
• De eigen bijdrage van cliënten voor hun verblijf in de forensische zorg wordt heringevoerd. Het gaat om een inkomensafhankelijke bijdrage. Als een justitiabele geen inkomen heeft, zal geen eigen bijdrage worden gevraagd.
• De renovaties van DJI-locaties gaan door, maar de verduurzaming richt zich op die maatregelen die wettelijk verplicht zijn.
• Er wordt bespaard op de kosten voor kantoorhuisvesting en externe inhuur en het minder hard laten groeien van de opleidingsbudgetten voor DJI-personeel. Dat kan omdat een deel van de opleidingskosten al vanuit ondermijningsgelden zijn betaald.

Naast het op korte termijn nemen van maatregelen, is het nodig om voor de lange termijn te kijken naar mogelijkheden voor verbeteringen en doorontwikkeling in het sanctiestelsel en de sanctietoepassing. Bij zware misdrijven is detentie de enige passende straf, maar voor lichtere delicten liggen kansen om met nieuwe of aanvullende straffen meer maatwerk toe te passen. De inzet van een enkelband kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat iemand wel zijn werk en huis kan behouden. Ook zou het maximum aantal taakstrafuren verruimd kunnen worden, of de leerstraf ge(her)introduceerd. Bij een leerstraf wordt een taakstraf gecombineerd met leren, zodat iemand bijvoorbeeld een diploma kan halen, er meer kansen op de arbeidsmarkt kunnen ontstaan en de kans op het voldoen van een schadevergoeding aan een slachtoffer kan worden vergroot. Minister Weerwind is hierover in gesprek met het werkveld, waarvan de verkenning voor de zomer van 2023 naar de Tweede Kamer gestuurd wordt.