Họa sĩ Tô Ngọc Vân

Tô Ngọc Vân (1908-1954) là một họa sĩ Việt Nam nổi tiếng, tác giả bức Thiếu nữ bên hoa huệ. Ông còn có những bút danh Tô Tử, Ái Mỹ.

Tô
Ngọc Vân sinh ngày 15 tháng 12 1908 tại làng Xuân Cầu, huyện Văn Giang,
Hưng Yên, nhưng lớn lên tại Hà Nội. Một vài tài liệu viết ông sinh năm
1906.

Năm
1926, ông thi đỗ vào trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, thuộc thế hệ
đầu tiên của trường, tốt nghiệp khóa 2 năm 1931. Sau khi ra trường, Tô
Ngọc Vân đã có tác phẩm xuất sắc, được giải thưởng cao ở Pháp. Ông đi vẽ
nhiều nơi ở Phnom Penh, Băng Cốc, Huế… Ông hợp tác với các báo Phong
Hóa và Ngày Nay của Nhất Linh, báo Thanh Nghị… Từ 1935 đến 1939 ông
dạy học ở trường trung học Phnom Penh, sau đó ông về dạy ở Cao đẳng Mỹ
thuật Đông Dương tới 1945. Thời gian đó ông vừa giảng dạy vừa sáng tác.

Sau cách mạng Tháng Tám, Tô Ngọc Vân tham gia kháng chiến chống Pháp. Năm 1950 ông phụ trách Trường Mỹ thuật Việt Bắc.

Tô
Ngọc Vân được đánh giá là người có công đầu tiên trong việc sử dụng
chất liệu sơn dầu ở Việt Nam. Ông còn được xem là một trong những họa sĩ
lớn của hội họa Việt Nam, nằm trong “bộ tứ” nhất Trí, nhì Vân, tam Lân,
tứ Cẩn (Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Tường Lân, Trần Văn Cẩn).

Tô
Ngọc Vân cũng là một trong số rất ít hoạ sĩ Việt Nam đã sớm vẽ tem ngay
từ thời Pháp thuộc (Postes Indochine). Mẫu tem Apsara được ông thiết kế
từ nguồn tư liệu của những chuyến đi vẽ, sáng tác ở khu đền Angkor Wat,
Angkor Thom của Campuchia. Hình tượng chính của con tem là nữ thần
Apsara, một trong hàng ngàn tượng vũ nữ điêu khắc nổi trên những vách
đền đài của nền văn hoá cổ Khmer. Tem Apsara của hoạ sĩ Tô Ngọc Vân là
mẫu tem thứ 23 của Bưu điện Đông Dưng kể từ khi Pháp phát hành tem thư ở
Việt Nam. Và cũng là tem duy nhất ông góp vào nền nghệ thuật tem thư ở
Việt Nam.

Ông mất ngày 17 tháng 6 năm 1954 ở Đa Khê, vùng gần sát chiến trường Điện Biên Phủ.