Chuyện lên ngôi kỳ lạ bậc nhất lịch sử của vua Lê Hiển Tông

Lê Hiển Tông (1717-1786), tên húy là Lê Duy Diêu, là con trưởng của vua Lê Thuần Tông. Ông làm vua được 46 năm, thọ 69 tuổi, là vị vua ở ngôi lâu nhất và cũng là vua thọ nhất của nhà Hậu Lê. Đời Hiển Tông chỉ đặt một niên hiệu là Cảnh Hưng. Giai đoạn trị vì của ông trải qua nhiều sự việc hy hữu.

Lê Hiển Tông lên ngôi theo cách hy hữu nhất trong lịch sử Việt (Ảnh: DKN)

Lê Duy Diêu tuy sinh ra trong gia đình đế vương, nhưng giai đoạn này nhà Lê đã dần suy tàn chỉ làm bù nhìn, thực quyền rơi vào tay chúa Trịnh. 

Theo “Hoàng Lê nhất thống chí”, trước khi lên làm vua, ông bị chúa Trịnh giam trong ngục vì những cuộc nổi dậy của hoàng thân nhà Lê. Năm 1740, Trịnh Doanh lên ngôi chúa, chuyển Lê Duy Diêu đến giam ở nhà Vũ Tất Thận. Một đêm, Vũ Tất Thận “mơ thấy thiên tử tới nhà, cờ quạt phấp phới, nhã nhạc vang lừng, rõ ra cảnh tượng của đời thái bình”. 

Sáng hôm sau, thấy quân lính giải hoàng tử họ Lê đến, Vũ Tất Thận rất kinh ngạc, cho là ứng vào giấc mộng bèn kể lại với chúa. Trịnh Doanh thấy vậy, cho là người có phúc lớn bèn đón hoàng tử về tôn lên làm vua, đặt niên hiệu Cảnh Hưng.

Vậy là nhờ vào giấc mơ của Vũ Tất Thuận, hoàng tử Lê Duy Diêu đang từ thân phận tù nhân đã trở thành vua của nhà Hậu Lê danh chính ngôn thuận.

Bên cạnh đó, Lê Hiển Tông cũng nổi danh là vị vua nắm giữ nhiều kỷ lục. Trong thời gian trị vì, vua Lê Hiển Tông đã cho phát hành tới 16 loại tiền, trở thành vị vua phát hành nhiều loại tiền nhất trong số các vua chúa.

Ngoài việc là người thọ nhất nhà Hậu Lê, ông cũng trở thành vị vua cho mở nhiều khoa thi nhất trong sử Việt. Trong 46 năm trị vì của ông, triều đình cho mở 16 khoa thi, lấy đỗ 131 tiến sĩ.

Ngoài ra, Lê Hiển Tông cũng là vị vua cho ban hành bộ luật tố tụng đầu tiên của nước ta. Năm Đinh Dậu (1777), bộ Quốc triều khám tụng điều lệ được ban hành, gồm những quy định về kiện tụng, quy định thẩm quyền các cấp xét xử, thời hạn xét xử, trình tự bắt người, điều tra, khám xét…