Vương Gia Vệ – “Lão đại” dị biệt của điện ảnh Hong Kong | ELLE Man

Mặc dù Điện ảnh Hong Kong đã bước qua thời kì đỉnh cao của mình, thế nhưng, khi xem lại các tác phẩm tâm lí kinh điển của Vương Gia Vệ, ta vẫn có thể cảm nhận được giá trị nghệ thuật vượt thời gian mà “lão đại” Vương đã khéo léo gửi gắm thông qua những thước phim mang nặng tính chiêm nghiệm về cuộc sống.

Nhắc đến Vương Gia Vệ, người ta sẽ nghĩ ngay đến vị đạo diễn với những thước phim buồn, chất chứa nỗi niềm suy tư về sự cô đơn và khao khát tìm kiếm hạnh phúc. Nhân dịp sinh nhật “lão đại” Vương (17/7), hãy cùng ELLE Man nhìn lại cuộc đời và sự nghiệp cũng như khám phá những nét độc đáo trong nghệ thuật làm phim của vị đạo diễn nổi tiếng này.

Đạo diễn tiên phong cho Làn sóng mới Hong Kong

Sự nghiệp điện ảnh của Vương Gia Vệ được bắt đầu sau khi anh tốt nghiệp khoa Đồ Họa của Đại Học Bách Khoa Hong Kong vào năm 1980. Khi đó, ông tham gia vào khóa đào tạo sản xuất phim cho hãng truyền hình TVB rồi được giữ lại làm biên kịch phim truyền hình cho hãng. Đến giữa thập niên 80, việc gia nhập The Wing Scope Co. and In-gear Film Production Company với vai trò biên kịch và đạo diễn, Vương Gia Vệ mới có cơ hội tiếp xúc và hoàn thiện phong cách làm phim độc đáo và đặc trưng cho các bộ phim của ông sau này. Đó là bước ngoặt giúp Điện ảnh Hong Kong sản sinh ra một vị đạo diễn tài ba, người sau này được ví như một trong những kẻ tiên phong tạo nên phong trào Làn sóng mới (New Wave Hongkong Cinema), đánh dấu thời kì vàng son của nền điện ảnh xứ Cảng Thơm.

Năm 1988, Vương Gia Vệ thực hiện bộ phim đầu tiên mang tên As Tears Go By (tựa Việt: Vượng Giác Ca Môn) và đạt được thành công về mặt doanh thu. Tiếp nối đà đi lên, năm 1991, ông thực hiện tiếp bộ phim thứ hai với tên gọi Days of Being Wild (tựa Việt: A Phi Chính Truyện). Tác phẩm nhanh chóng trở nên nổi tiếng và nhận được rất nhiều lời khen ngợi từ giới phê bình với giải thưởng Phim hay nhất tại Giải thưởng Điện ảnh Hong Kong (HKFA). Bản thân Vương Gia Vệ cũng nhận được danh hiệu Đạo diễn Xuất sắc nhất, giúp tên tuổi của ông có chỗ đứng vững chắc trong lòng giới mộ điệu điện ảnh tại Hong Kong.

Với những thành công bước đầu, Vương Gia Vệ quyết định cộng tác với Lưu Trấn Vĩ để thành lập hãng phim Jet Tone Films. Năm 1994, bộ phim đầu tiên Vương thực hiện cho hãng này là Chungking Express (tựa Việt: Trùng Khánh Sâm Lâm) và tiếp tục chiến thắng 3 hạng mục quan trọng tại Giải thưởng Điện ảnh Hong Kong năm đó. Không để bỏ ngõ một cái kết mở còn nhiều dang dở trong Chungking Express, năm 1995, ông tiếp tục kể tiếp câu chuyện trên với bộ phim Fallen Angels (tựa Việt: Đọa Lạc Thiên Sứ).

Chưa dừng lại ở đó, Vương Gia Vệ còn được giới điện ảnh quốc tế biết đến khi ông trở thành người Hoa đầu tiên được trao giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Cannes năm 1997 với bộ phim Happy Together (tựa Việt: Xuân quang xạ tiết). Để rồi, chỉ ba năm sau đó, ông một lần nữa tham dự Liên hoan phim Cannes 2000 với bộ phim In The Mood For Love (tựa Việt: Tâm trạng khi yêu). Cùng với Days of Being Wild và In The Mood For Love, năm 2004, Vương Gia Vệ chính thức khép lại chuỗi chuyện tình đầy day dứt bằng tác phẩm 2046, biến cả ba bộ phim trở thành một trilogy tâm lí tình cảm bất hủ của điện ảnh Hong Kong nói riêng và của cả thế giới nói chung.

Bước sang giữa thập niên đầu của thế kỉ 21, điện ảnh Hong Kong dần mất đi bản sắc vốn có của mình, thế nhưng, Vương Gia Vệ vẫn luôn biết cách tạo ra những tác phẩm tiêu biểu và giữ được nét đặc trưng của thời kì Làn sóng mới của Điện ảnh Hong Kong. Một số tác phẩm tiêu biểu của ông trong vòng 10 năm trở lại đây có thể kể đến như: My Blueberry Nights – tác phẩm nói tiếng Anh đầu tiên của Vương Gia Vệ, The Grandmaster – tác phẩm từng càn quét HKFA 2014 với kỉ lục 12 chiến thắng Kim Tượng.

Phong cách làm phim không lẫn vào đâu

Phim của Vương Gia Vệ luôn chất chứa những rung cảm sâu lắng được ẩn giấu trong những mối tình đầy ngang trái và éo le, để lại cho người xem nỗi buồn man mác và xót xa, dù kết thúc của nó thế nào đi chăng nữa. Đặc trưng lớn nhất có thể kể đến trong phong cách làm phim của ông chính là những câu thoại được thể hiện theo kiểu “ít mà chất”, khiến khán giả phải chiêm nghiệm về những triết lí sâu xa bên trong mỗi khi xem xong một tác phẩm.

Chậm rãi và từ tốn như những lát cắt của cuộc đời, Vương Gia Vệ thường đặc tả những chi tiết tưởng chừng rất đỗi bình thưởng rồi mang chúng lên màn ảnh một cách chân thực và đầy tinh tế. Từ những ánh đèn mập mờ phảng phất trên trần nhà, những bốt điện thoại công cộng cho đến những con ngõ hẹp hiu quạnh,… tất cả đều phù hợp với bối cảnh và mạch cảm xúc chủ đạo của bộ phim. Dựa vào đó, Vương Gia Vệ mở đầu mỗi câu chuyện của ông bằng tâm trạng hoài niệm man mác của những con người chật vật mưu cầu hạnh phúc rồi kết thúc chúng bằng việc để cho khán giả tử đưa ra cái kết và suy ngẫm.

Mỗi bộ phim của Vương Gia Vệ đều có những khung hình chỉ cần xem qua một lần là có thể nhớ mãi. Đó là cảnh hôn nhau ướt át của Trương Quốc Vinh và Trương Mạn Ngọc trong As tear go by, cảnh Trương Mạn Ngọc và Lương Triều Vỹ đứng sát cạnh nhau bên bức tường rồi đường ai nấy đi trong In the mood for love. Đó còn là cảnh chàng trai cô đơn tình tự với cô gái robot trên chuyến tàu 2046, chuyến tàu mang theo những ràng buộc giữa quá khứ và tương lai.

Khung cảnh hoài cổ, nhịp phim nhẹ nhàng, nhạc phim phù hợp cùng lối diễn xuất không bao giờ gây thất vọng của dàn diễn viên quen thuộc chính là những yếu tố khiến các tác phẩm của “lão đại” Vương Gia Vệ trở nên dị biệt và có giá trị nghệ thuật rất cao.

Dị biệt từ phim ảnh cho đến ngoài đời

Không chỉ có phong cách nghệ thuật khác lạ, đạo diễn Vương Gia Vệ còn sở hữu một số thói quen dị biệt ngay cả khi ở ngoài đời thường. Trên phim trường, ông luôn đeo kính đen, mặc áo sơ mi và xức loại nước hoa yêu thích thay vì đầu tắt mặt tối, ăn vận đơn giản, nghỉ ngơi xuề xòa như biế bao vị đạo diễn khác. Vương Gia Vệ luôn đòi hỏi những nhân viên phục vụ hiện trường châm trà đều đặn, mang hoa quả tươi đồng thời không ăn trưa ngay trên set quay mà dời ra một khu vực riêng để ăn uống.

Ngoài ra, rong ấn tượng của đông đảo khán giả và giới truyền thông, Vương Gia Vệ một khi xuất hiện là chắc chắn phải đeo kính đen. Cho dù thời tiết Hong Kong nắng nóng quanh năm nhưng ngay cả các sự kiện vào buổi tối, đạo diễn cũng không rời vật bất ly thân này. Theo lời những người từng tiếp xúc với ông thân thiết và lâu năm, đó là một liệu pháp tâm lý mà vị đạo diễn có vẻ ngoài nổi bật nhưng nội tâm phức tạp này áp dụng. Bởi, việc tách rời đại gia đình lớn tại Thượng Hải để sang Hong Kong khi còn nhỏ, chưa biết tiếng Quảng đã khiến tuổi ấu thơ của Vương Gia Vệ đầy ắp nỗi cô đơn. Ông khao khát tìm hiểu thế giới nhưng lại không muốn người khác hiểu quá rõ nội tâm của mình. Vì vậy, chiếc kính đen có thể giúp ông quan sát người khác và thể hiện những cảm xúc riêng tư của bản thân mà không để người khác nhận ra.

Không những vậy, Vương Gia Vệ còn được biết đến là một vị đạo diễn “khó để làm việc cùng”. Trong bộ phim Ái Thần, nữ diễn viên Củng Lợi đã phải trải qua một lớp học khắc nghiệt hướng dẫn bí kíp phòng the đến nhiều năm sau còn ám ảnh, người đẹp Lưu Gia Linh thì phải cắt tóc và làm xấu còn cố nghệ sỹ Trương Quốc Vinh cùng Lương Triều Vỹ đã bị giam lỏng khi đóng phim Xuân Quang Xạ Tiết,…

Tuy nhiên, tất cả những điều trên đều nằm trong nỗ lực mang đến cho khán giả một tác phẩm hoàn thiện và chỉn chu nhất. Thế mới thấy, Vương Gia Vệ không chỉ có tài năng mà ông còn giành cả một tình yêu cháy bỏng cho bộ môn nghệ thuật thứ bảy này.

Chúc mừng sinh nhật Vương Gia Vệ!

_____

Tạp chí Phái Mạnh ELLE Man

Bài: Chung Quân