Phaolô Lê Văn Lộc (1830-1859)

Nỗi đau
thương

Phải giải tán
chủng viện Thị Nghè. Đó là một quyết định đau lòng đối với cha
giám đốc Lê Văn Lộc. nhưng biết làm sao hơn được ? Tình hình
giáo hội hết sức khó khăn. Quan quân đang truy bắt những người
theo đạo chúa. Hai năm coi sóc tiểu chủng viện, thời gian tuy
ngắn ngủi, nhưng ý thức trách nhiệm của cha Lộc đối với Giáo Hộ
thật lớn, và tình thương của cha đối với các chủng sinh thật
thắm thiết. Cha không đành bỏ rơi những người con thân yêu này.

Trong tình thế khó
khăn đó, để cứu lấy mạng sống mình chủng viện phải giải tán
nhưng việc huấn luyện vẫn không ngừng. Cha Phaolô Lộc tìm cách
trốn tránh quang vùng Sài Gòn, Gia Định, khi thì ở với các chủng
sinh, khi ở một mình, nhưng vẫn tìm cách tiếp tục công việc huấn
luyện các mầm non của Giáo Hội. Chính sứ mạng cao quý này đã đưa
cha đến phúc tử đạo, một vinh hạnh lớn cho chủng viện Thị Nghè
(Sài gòn).

Ngược dòng
thời gian

Phaolô Lê văn Lộc
sinh năm 1830 tại làng An Nhơn, tỉnh Gia Định, trong một gia
đình đạo đức. Mồ côi cha mẹ từ năm 10 tuổi, cậu Lộc được cha sở
nhận nuôi và cho theo học tại chủng viện Cái Nhum trong hai năm.
Năm 1843, Đức Cha Lefèbvre Nghĩa gởi cậu sang học thần học tại
Pénang. Cậu được các giáo sư viết thư về giám mục giáo phận khen
là người tương lai đầy hứa hẹn.

Trở về nước, thầy
Phaolô Lộc tận tâm giảng dạy giáo lý và phụ trách việc huấn
luyện cho các chủng sinh. Ngày 07-02-1857, thầy được Đức Cha
Nghĩa truyền chức linh mục và được bổ nhiệm giám đốc tiểu chủng
viện Thị Nghè. Ngoài việc chăm sóc giảng dạy các chủng sinh, cha
lộc vẫn cố gắng thu xếp những giờ làm công tác mục vụ, bác ái.
Có sử liệu ghi nhận trong khoảng một năm, cha đã dẫn về đoàn
chiên Giáo Hội hơn 200 tân tòng.

Trong tình thế khó
khăn dưới thời vua Tự Đức như thế, nhiều quan chức ác cảm với
đạo, nhưng cha Lộc vẫn hăng say làm việc, duy trì chủng viện hơn
một năm. Tháng 07-1858, mười bốn chiếc thuyền Pháp đổ bộ lên cửa
Hàn tỏ dấu khiêu khích. Đô đốc Rigault de Genouilly ngây ngô chờ
quân Công Giáo trợ lực. Ông không biết rằng người Công Giáo Việt
Nam lúc đó không ưa gì ngoại xâm, như chúng ta thấy trong chuyện
thánh Phanxicô Trung, họ không bỏ Chúa nhưng cũng kgông phò Tây.
Họ tích cực xin đăng ký vào quân đội triều đình để chống Pháp.
Thế mà, các quan chức Việt Nam tức giận cho rằng các tín hữu
Kitô cấu kết với người Pháp, nên quyết định bắt giết các đạo
trưởng trước khi quân xâm lược đến. Thế là chủng viện Thị Nghè
phải giải tán, cha ngậm ngùi chia tay. Tuy nhiên cha Lộc vẫn cố
nán lại Sài Gòn nay đây mai đó để gần gũi hướng dẫn các chủng
sinh của mình.

Trên con
đường khổ giá

Cuối năm 1858, cha
Lộc đến tạm trú ở nhà một cựu chủng sinh (thầy giáo Ngôn). Dầu
khó khăn nguy hiểm cha tìm cách tiếp tế cho các chủng sinh bị
lưu lạc. Việc đó đưa cha vào vòng lao lý : một phụ nữ ngoại giáo
thấy cha liền báo cáo với quan quân bao vây lục xét và bắt được
cha ngày 13-12- năm đó.

Khi bị bắt, cha
Lộc khéo léo trả lời, nên quan quân đối xử với cha một cách tử
tế, còn có ý định tha nếu cha chối đạo. Đầu năm 1859, thấy không
thể chiếm được Huế, thêm vào đó 200 lính viễn chinh Pháp chết vì
bệnh dịch tả, tướng Pháp quyết định chuyển hướng đưa quân vào
chiếm tỉnh Gia Định theo lối cửa Cần Giờ. Khi quân Pháp bắn phá
Sài Gòn, các quan liền cấp tốc tâu vua cho trảm quyết cha Phaolô
Lê Văn Lộc.

Đến vinh
quang

Ngày 13-02-1859,
cha Lộc bị điệu ra Trường Thi, bây giờ là góc đường Hai Bà Trưng
– Xô Viết Nghệ Tĩnh và bị hành quyết ở đó.

29 tuổi đời, hai
năm linh mục, bản án vội vã gấp rút, cũng như chính cuộc đời của
cha đã kết thúc thật ngắn ngủi. Ngắn ngủi nhưng thiết tha, ngắn
ngủi nhưng hết sức đậm đà tình yêu và trách nhiệm. Cuộc đời vắn
vỏi nhưng đã được thánh hiến bằng chính máu đào của mình. Thật
xứng đáng để được đón nhận vào nơi trừơng sinh. Cha Phaolô Lộc
bước vào cuộc sống vĩnh cửu là thế.

Phải chờ đến đêm
giáo hữu mới lên đưa thi hài vị tử đạo (vẫn bị trói ở cột) về
mai táng ở họ Chợ Quán, sau được cải táng về dòng thánh Phaolô,
Sài Gòn. Hiện nay hài cốt của thánh nhân được lưu trữ tại Vương
Cung Thánh Đường Sài Gòn.

Đức Piô X suy tôn
chân phước cho cha Phanxicô Lê Văn Lộc ngày 02-05-1909. Ngày
19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên bậc Hiển thánh.

Nguồn từ thư
viện Đa Minh

Trường thi tử Đạo.

Linh mục Phaolô Lê
Văn Lộc
Sinh Canh Dần (1830) gia tộc An Nhơn
Mẹ cha mất sớm cô đơn
Cha sở nuôi dạy công ơn xứ mình

Cái Nhum gởi đăng trình Chủng viện
Ðược Ðức Cha đưa tiễn cậu sang
Vào trường thần học Pénang
Giáo sư khen tặng vào hàng thông minh

Thầy về nước tận tình rao giảng
Ðức Cha Ngãi, Thầy đáng thụ phong
Ngài truyền chức Chúa quan phòng
Bổ làm giám đốc coi trông
Giuse Chủng viện vun trồng tương lai

Ngài dạy dỗ biệt tài mục vụ
Thì giờ làm xếp thu gọn gàng
Tinh thần bác ái Chúa ban
Hăng say làm việc sẵn sàng hy sinh

Thời Tự Ðức lý hình ác cảm
Các Tu Sĩ đâu dám công khai
Lên cơn bách đạo lâu dài
Các Cha ẩn trốn, quan cai truy tìm

Giuse Chủng viện có tin giải tán
Cả Cha con ngao ngán chia tay
Sài Gòn nóng sốt từng ngày
Nay đây mai đó đổi thay từng giờ

Cha Lộc trốn ở nhờ giáo hữu
Các chủng sinh dắt díu bơ vơ
Thầy Ngôn Cha đến nương nhờ
Tìm đường tiếp tế đón chờ chủng sinh

Một phụ nữ đã rình nhận diện
Trình báo quan phát hiện có Cha
Lính vây lục soát cả nhà
Bắt Cha quan xử, qua loa nhẹ nhàng

Rất tình cảm đàng hoàng tử tế
Chỉ cần Cha nói để chứng minh
Rằng Cha bỏ đạo Chúa mình
Tha ngay tiền thưởng đệ huynh hài hòa

Cha Lộc nói thật là khẳng khái
Tôi đạo trưởng không trái đức tin
Giảng rao Thiên Chúa hướng tìm
Hồng ân tử đạo trái tim nhân lành

Các quan vội thảo nhanh bản án
Tâu trình Vua truyền phán thi hành
Lệnh về trảm quyết tới nhanh
Trường Thi cột trói là hành quyết ngay
(Trường Thi là góc ngã tư Hồng Thập Tự, Hai Bà Trưng bây giờ )

Phải chờ tối ban ngày sợ cấm
Bọc Thi Hài bằng tấm vải tang
Ðưa về Chợ Quán đàng hoàng
Nơi đây chôn cất cải sang Phaolồ
(Nữ Tu Viện Thánh Phaolô Sàigòn. Nay Hài Cốt được tôn kính trong
Vương Cung Thánh Ðường Sàigòn)

Phúc tử đạo điểm tô Giáo hội
Vì danh Cha vang dội Kỷ Mùi (1859)
Roma Giáo hội mừng vui
Suy tôn Kỷ Dậu (1909) ngọt bùi Nước Cha

Lời bất hủ: Cha học ở Pénăng, về nước, được Ðức Cha
Lefèbvre truyền chức linh mục 7-2-1857, được bổ nhiệm làm Giám
đốc tiểu chủng viện Thị Nghè, cuối năm 1858 ngài bị bắt, sách
chỉ viết: “Khi bị bắt, cha Lộc khéo léo trả lời, nên các quan
đối xử với cha rất tử tế, lại còn có ý định tha về, nếu cha chối
đạo”.