Đề xuất của GS. Trần Ngọc Thêm là phản giáo dục :: Suy ngẫm & Tự vấn :: ChúngTa.com

Tuần trước, Gs Trần Ngọc Thêm có đề xuất bỏ khẩu hiệu “Tiên học Lễ, hậu học Văn”. Ý kiến này đã gây sốt trong cộng đồng mạng theo hai xu hướng đối nghịch: phần đông phản ứng dữ dội rằng, “Lễ” là phẩm chất quan trọng của con người, ai đó muốn làm người đều phải học “Lễ” trước… Một bộ phận khác vỗ tay tán thưởng chỉ vì câu đó mang màu sắc Nho giáo và có nguồn gốc từ Trung Quốc nên bỏ đi…

Đáp lại sự phản ứng dư luận, Gs Trần Ngọc Thêm đã xuất hiện trên một số phương tiện truyền thông biện minh lại rằng: “Tôi đề xuất bỏ cách nói “tiên học lễ” chứ không phải bỏ học lễ…”. Lý do Gs Thêm đưa ra là chữ Lễ “trong ngôn ngữ hàng ngày chúng ta đâu có hiểu” đúng nghĩa mà vẫn nói “làm lễ” (là “nghi thức”), “dâng lễ” (là “đồ cúng, biếu”), “giữ lễ” (là “tôn kính người trên”)…

Ông Thêm biện minh thêm: “Tiếng Việt giàu đẹp và phong phú, xin cứ đường hoàng dùng các từ “đạo đức”, “nhân cách” một cách chính danh, không có lý do gì để phải giữ lại lối nói cũ mà hiểu theo nghĩa mới – làm như vậy chỉ khiến cho các khái niệm bị đánh tráo, làm cho mọi sự trở nên rối loạn một cách không cần thiết…”

Thưa Gs Thêm, lại thêm một sự biện minh vụng về của Gs. Chữ “Lễ” hay chữ “Đạo đức”, “Nhân cách” đều là tiếng Việt có nguồn gốc… Hán. Với ngót ngàn năm Bắc thuộc, cộng với ngót ngàn năm người Việt dùng chữ Hán trong các văn bản hành chính, tính sơ sơ, người Việt có gần 2 ngàn năm bị Hán hoá, ít nhất là về mặt ngôn ngữ. Đó là thực tế hiển nhiên mà chúng ta không thể chối bỏ. Cũng vì sự xâm thực của văn hoá Hán mà trong tiếng Việt có đến 70% là gốc Hán.

Người Việt tự hào hay xấu hổ vì điều này?

Trong nhiều năm trời, là nhà báo tôi đã cố gắng dùng mọi nỗ lực của mình để Việt hoá ngôn ngữ, ít nhất là trong các bài báo của mình. Tôi cũng rất tán thành cách của cụ Hồ cổ vũ chúng ta làm điều này. Chẳng hạn: Thay từ An toạ = Ngồi xuống; Hiện diện = Có mặt; An Khang = Khoẻ mạnh… vv… Nhưng rồi dẫu nỗ lực đến mấy vẫn không thoát khỏi quá khứ. Vẫn còn đó những từ không thể thay thế như: Quốc ca = Bài hát của cả nước; Quốc kỳ = Lá cờ nước nhà; Lãnh đạo = đi đầu dẫn đường….

Rồi có dịp đi ra nước ngoài tôi mới chợt nhận ra rằng, việc Hán hoá ngôn ngữ không chỉ xẩy ra với người Việt mà còn với những nước lân bang với TQ. Người Singapore, người Philippin, người Nhật, người Hàn và cả người Lào đều có hoàn cảnh tương tự. Đặc biệt là với châu Âu, nước Anh từng là cường quốc số 1 thế giới khi “mặt trời không bao giờ lặn trên nước Anh” nhưng tiếng Anh có đến 70% là gốc Đức và vài chục phần trăm là gốc Pháp. Điều khác biệt là, người Anh coi đó là điều bình thường và không có ý định xoá bỏ gốc ngoại quốc trong ngôn ngữ quốc gia của mình.

Người Nhật, người Hàn, người Sing rất thành công trong việc chấn hưng kinh tế mà vẫn giữ gìn bản sắc văn hoá nước mình bằng cách tôn trọng lịch sử, tôn trọng những truyền thống tốt đẹp của Nho giáo. Điều này giải thích vì sao trong các công viên lớn và một số đền thờ ở các nước này vẫn thờ tượng Khổng tử. Cũng tương tự như vậy, nhiều nước trên thế giới vẫn thờ Đức Phật, thờ Chúa Jesus, thờ đấng tiên tri Mohamed…

Việt Nam là một trong số nước tồn tại hàng ngàn năm bên người khổng lồ TQ, quan hệ láng giềng đủ các sắc thái khác nhau. Giờ đây, TQ đã là nền kinh tế số 1 thế giới và nước này đang muốn xưng bá với thế giới, không mấy ai muốn điều đó. Nhưng việc không đồng thuận với những chính sách bá chủ của Bắc Kinh khác với việc thừa nhận một thực tiễn khách quan là nền văn hoá của người Việt chịu ảnh hưởng sâu sắc của người Hán.

Không ai có thể gột rửa ngôn ngữ để “thoát Trung” một cách tuyệt đối. Người Việt, học trò Việt chưa hiểu thế nào là chữ “Lễ”, chữ “Văn” thì các nhà ngôn ngữ, các thầy giáo, cô giáo phải giải thích để các em hiểu.

Nếu chỉ vì các em không hiểu thì bỏ đi, là phản giáo dục!

(Xem tiếp…)