Bức tranh của em gái tôi

TÌM HIỂU CHUNG

Tác giả

Tạ Duy Anh (1959)

• Tên thật là Tạ Việt Đãng.

• Bút danh: Lão Tạ, Chu Quý, Bình Tâm.

• Quê quán : huyện Chương Mĩ, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).

• Là nhà văn hiện đại, các tác phẩm mang hơi thở của cuộc sống hiện đại.

• Tác phẩm tiêu biểu:

  Trò đùa của số phận

  (2008),

  Hiệp sĩ áo cỏ

  (truyện vừa thiếu nhi, 1993),

  Con dế ma

  (1999),…

• Nhà văn đã nhận được một số giải thưởng: 

        – Giải thưởng truyện ngắn nông thôn.

        – Giải thưởng truyện ngắn của tạp chí Văn nghệ Quân đội.

        – Giải thưởng truyện ngắn trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Thiếu niên tiền phong.

        – Giải thưởng của nhà xuất bản Kim Đồng cho hai tập truyện: Quả trứng vàng và Vó ngựa trở về

Tác phẩm

Xuất xứ

• Tác phẩm được rút ra từ tập

  “Con dế ma”.

• Tác phẩm đoạt giải nhì trong cuộc thi viết 

  “Tương lai vẫy gọi” 

  của báo 

  Thiếu niên tiền phong.

Thể loại

Truyện ngắn

Đề tài

Tình cảm gia đình

Chủ đề

Khẳng định tình cảm và lòng nhậu hậu của người em gái có tài năng đã giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở chính mình.

Bố cục

Truyện ngắn được chia thành ba phần:

• Phần 1 ( từ đầu đến

  “có vẻ vui lắm”

  ) : Giới thiệu về cô bé Kiều Phương.

• Phần 2 (tiếp đến

  “con có nhận ra con không?”

  ) : Lòng tự ái, mặc cảm của người anh khi tài năng của người em được phát hiện.

• Phần 3 (đoạn còn lại) : Người anh nhận ra tính ích kỉ của mình và tấm lòng của người em gái.

Tóm tắt

Kiều Phương là cô bé hay lục lọi đồ vật và bôi bẩn mặt mình. Hóa ra em tự chế màu vẽ và vẽ rất đẹp. Người anh trở nên ghen tị và mặc cảm, tình cảm với em gái không thân như trước từ khi mà người anh cùng mọi người phát hiện ra tài năng của em gái. Nhờ đi xem bức tranh giải nhất của em gái, người anh nhận ra tấm lòng nhân hậu của em, đồng thời cũng nhận ra những hạn chế, thiếu sót của mình.

Ngôi kể và người kể

Truyện kể theo ngôi thứ nhất, bằng lời nhân vật người anh.

NỘI DUNG

1. Nhân vật người anh trai

1.1. Diễn biến tâm trạng của người anh

• Trước khi phát hiện người em có tài năng vẽ: người anh tỏ ra người lớn, đặt tên em là Mèo và coi việc em chế màu vẽ là chuyện trẻ con.

• Khi phát hiện ra người em có tài năng vẽ: người anh cảm thấy buồn, thất vọng vì mình bị lãng quên; từ đó, người anh có thái độ khó chịu, gắt gỏng và không thể thân với em như trước được nữa -> người anh tự ái, mặc cảm, tự ti.

• Khi đứng trước bức tranh đoạt giải của em: người anh ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện và xấu hổ.

1.2. Lí do người anh không còn thân với em gái khi biết người em có tài hội họa

• Người anh cảm thấy mình bất tài, thua kém em.

• Người anh cảm thấy buồn, thất vọng về bản thân khi mọi người chỉ chú ý đến em gái.

• Người anh cảm thấy khó chịu, gắt gỏng và không thể thân với em như trước.

→ Khi tài năng hội họa của người em được phát hiện, người anh cảm thấy tự ti, mặc cảm. Chính mặc cảm đó đã khiến người anh không thể thân được với em gái mình như trước và hay gắt gỏng với em.

1.3. Tâm trạng của người anh khi đứng trước bức tranh “Anh trai tôi”

• Ban đầu người anh ngỡ ngàng vì không nghĩ mình hay cáu gắt, ghen tị với em lại là người được em yêu mến nhất. Người anh cũng ngỡ ngàng vì em đã vẽ mình đẹp đến vậy, một con người hoàn hảo, mơ mộng.

• Người anh tự hào, hãnh diện vì mình được thể hiện rất đẹp, được nhiều người chiêm ngưỡng và vì có một đứa em có tài.

• Sau đó, người anh xấu hổ vì đã cư xử không đúng với em gái và xấu hổ vì không xứng đáng với người trong bức tranh.

→ Nhân vật người anh đã vượt lên chính mình, thấy sự kém cỏi trong nhân cách của mình và thừa nhận sự nhân hậu, tốt đẹp của người khác. Đó là sự giác ngộ lớn, từ đó, nhân vật người anh nhận được cảm tình của mọi người.

2. Nhân vật người em gái 

• Là một cô bé hồn nhiên, ham học vẽ.

• Là một cô bé lanh lợi, bản tính tò mò, hiếu động, rất thông mình, nghịch ngợm.

• Kiều Phương còn là một cô bé hồn nhiên, trong sáng và vô cùng nhân hậu và bao dung : Khi được phát hiện có tài năng hội họa, em vẫn đối xử bình thường với mọi người. Dù bị anh xét nét, gắt gỏng nhưng Phương vẫn yêu quý anh, vẫn chọn anh làm đối tượng vẽ tranh.

→ Kiều Phương là người có lòng độ lượng và nhân hậu, đã làm cho người anh có cái nhìn đúng hơn về mình và mọi người.

ĐẶC SẮC NGHỆ THUẬT – Ý NGHĨA TƯ TƯỞNG

1. Đặc sắc nghệ thuật

• Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, theo lời của nhân vật người anh. Cách kể này có tác dụng: tạo sự gần gũi về tâm lí của nhân vật người anh và em gái; đồng thời giúp cho nhân vật kể chuyện tự soi xét, đánh giá những tình cảm, ý nghĩ của mình, bộc lộ một cách chân thành những suy nghĩ thầm kín.

• Truyện có hai nhân vật chính là người anh và Kiều Phương, trong đó, nhân vật người anh là nhân vật trung tâm, thể hiện tư tưởng, chủ đề của tác phẩm.

2. Ý nghĩa tư tưởng

• Qua câu chuyện về người anh và cô em gái có tài hội họa, truyện

  Bức tranh của em gái tôi

  cho thấy: Tình cảm trong sáng hồn nhiên và lòng nhân hậu của người em gái đã giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở chính mình.

• Câu chuyện đưa đến một bài học: Trước thành công hay tài năng của người khác, mỗi người cần vượt qua mặc cảm, tự ti để có được sự trân trọng và niềm vui thực sự. Lòng nhân hậu và độ lượng có thể giúp cho co người tự vượt lên bản thân mình.