NGUỒN GỐC VÀ Ý NGHĨA CỦA TẾT TRUNG THU | Trường cao đẳng văn hóa nghệ thuật Việt Bắc

Tết Trung Thu mới đầu là tết của người lớn để
thưởng thức cảnh đẹp thiên nhiên, ăn bánh, và uống trà ngắm trăng rằm vào giữa
tiết Thu. Dần dần Tết Trung Thu trở thành Tết Trẻ Em hay Tết Nhi Đồng, nhưng
người lớn cũng dự phần trong đó. Trẻ em được người lớn chú ý săn sóc như các hội
đoàn người Việt hải ngoại đã và đang làm. Các em có dịp vui chơi rước đèn, ca
hát, phá cỗ do cha mẹ anh chị bày cho và nhất là có dịp ăn bánh kẹo thả cửa mà
không sợ bị quở mắng là “ăn kẹo hư răng.” Trong dịp Tết Trung Thu, trẻ em có dịp
được học bài hát “Rước Đèn Tháng Tám” một cách thích thú: “Tết Trung Thu rước
đèn đi chơi, em rước đèn đi khắp phố phường. Lòng vui sướng với đèn trong tay.
Em múa ca trong ánh trăng rằm. Đèn kéo quân với đèn cá trắm, đèn thiên nga với
đèn bươm bướm. Em rước đèn này đến cung trăng. Đèn xanh lơ với đèn tím tím, đèn
xanh lam với đèn trắng trắng. Trông ánh đèn rực rỡ muôn màu.” Tết Trung Thu là
một phong tục rất có ý nghĩa. Đó là ý nghĩa của săn sóc, của báo hiếu, của biết
ơn, của tình thân hữu, của đoàn tụ, và của thương yêu. Cần cố gắng duy trì và
phát triển ý nghĩa cao đẹp này.

Tết Trung thu

Tết Trung Thu Theo phong tục người Việt chúng
ta, Tết Trung Thu được tổ chức vào giữa mùa thu, tức là hôm rằm tháng tám ta.
Trong dịp này người ta làm cỗ cúng gia tiên và bày bánh trái ra sân cúng mặt
trăng.

Nguồn gốc

Nhân dịp tết này, người lớn thì uống rượu, thưởng
trăng, và hát trống quân; trẻ em thì rước đèn, đi xem múa lân, ca hát các bài
hát Trung Thu, và vui hưởng bánh kẹo cùng các thứ trái cây do cha mẹ bày ở
ngoài sân trong đêm Trung Thu dưới hình thức một mâm cỗ. Theo tục lệ, việc trẻ
con thưởng thức bánh kẹo trái cây trong đêm Trung Thu này được gọi là “phá
cỗ.”

Nguồn Gốc Tết Trung Thu Người Việt ta ăn Tết
Trung Thu vào ngày rằm tháng tám âm lịch là do ta phỏng theo phong tục của người
Tàu. Chuyện xưa kể rằng vua Đường Minh Hoàng (713-741 Tây Lịch) dạo chơi vườn
Ngự Uyển vào đêm rằm tháng tám âm lịch. Trong đêm Trung Thu, trăng rất tròn và
trong sáng. Trời thật đẹp và không khí mát mẻ. Nhà vua đang thưởng thức cảnh đẹp
thì gặp đạo sĩ La Công Viễn còn được gọi là Diệp Pháp Thiện. Đạo sĩ có phép
tiên đưa nhà vua lên cung trăng. Ở đấy, cảnh trí lại càng đẹp hơn. Nhà vua hân
hoan thưởng thức cảnh tiên và du dương với âm thanh ánh sáng huyền diệu cùng
các nàng tiên tha thướt trong những xiêm y đủ màu xinh tươi múa hát. Trong giờ
phút tuyệt vời ấy nhà vua quên cả trời gần sáng. Đạo sĩ phải nhắc, nhà vua mới
ra về nhưng trong lòng vẫn bàng hoàng luyến tiếc. 

Về tới hoàng cung, nhà vua còn vấn vương cảnh
tiên nên đã cho chế ra Khúc Nghê Thường Vũ Y và cứ đến đêm rằm tháng tám lại ra
lệnh cho dân gian tổ chức rước đèn và bày tiệc ăn mừng trong khi nhà vua cùng với
Dương Quí Phi uống rượu dưới trăng ngắm đoàn cung nữ múa hát để kỷ niệm lần du
nguyệt điện kỳ diệu của mình. Kể từ đó, việc tổ chức rước đèn và bày tiệc trong
ngày rằm tháng tám đã trở thành phong tục của dân gian. Cũng có người cho rằng
tục treo đèn bày cỗ trong ngày rằm tháng tám âm lịch là do ở điển tích ngày
sinh nhật của vua Đường Minh Hoàng. Vì ngày rằm tháng tám là ngày sinh nhật của
vua Đường Minh Hoàng nên triều đình nhà Đường đã ra lệnh cho dân chúng khắp nơi
trong nước treo đèn và bày tiệc ăn mừng.

Từ đó, việc treo đèn bày cỗ trong ngày rằm
tháng tám trở thành tục lệ. Người Hoa và người Việt đều làm bánh trung thu để
cúng, ăn, biếu thân bằng quyến thuộc, và đãi khách. Điểm chung kế tiếp là người
Hoa và người Việt đều tổ chức rước đèn trong đêm trung thu.

Ý nghĩa

Tết Trung Thu của người Việt có nhiều điểm đặc
biệt khác với Tết Trung Thu của người Trung Hoa. Theo phong tục người Việt, bố
mẹ bày cỗ cho các con để mừng trung thu, mua và làm đủ thứ lồng đèn thắp bằng nến
để treo trong nhà và để các con rước đèn.

Cỗ mừng trung thu gồm bánh trung thu, kẹo, mía,
bưởi, và các thứ hoa quả khác nữa. Đây là dịp để con cái hiểu được sự săn sóc
quí mến của cha mẹ đối với mình một cách cụ thể. Vì thế, tình yêu gia đình lại
càng khắng khít thêm. Cũng trong dịp này người ta mua bánh trung thu, trà, rượu
để cúng tổ tiên, biếu ông bà, cha mẹ, thầy cô, bạn bè, họ hàng, và các ân nhân
khác. Thật là dịp tốt để con cháu tỏ lòng biết ơn ông bà cha mẹ và để người đời
tỏ lòng săn sóc lẫn nhau. Người Hoa hay tổ chức múa lân trong dịp Tết Nguyên
Đán. Người Việt lại đặc biệt tổ chức múa Sư Tử hay Múa Lân trong dịp Tết Trung
Thu. Con Lân tượng trưng cho điềm lành. Người Trung Hoa không có những phong tục
này. Thời xưa, người Việt còn tổ chức hát trống Quân trong dịp Tết Trung Thu.
Điệu hát trống quân theo nhịp ba “thình, thùng, thình.” Ngày xưa trai gái dùng
điệu hát trống quân để hát trong những đêm trăng rằm, nhất là vào rằm tháng
tám. Trai gái hát đối đáp với nhau vừa để vui chơi vừa để kén chọn bạn trăm
năm. Người ta dùng những bài thơ làm theo thể thơ lục bát hay lục bát biến thể
để hát.